محصولات جهانی کشاورزی ایران

ایران، سرزمینی چهارفصل است و از شرایط اقلیمی و آب و هوایی بسیار گسترده و متنوعی برخوردار است. در زمستان، شهرهایی در ایران وجود دارد که آب‌وهوایی تابستانی دارند، سرزمین‌هایی بهاری‌اند و جاهایی رنگ و بوی پاییز دارند. این قصه، در هر زمان از هر کدام از فصل‌ها در این سرزمین صادق است. که موجب تنوع بسیار زیاد کشت و کار محصول های کشاورزی شده و از پتانسیل بالایی در تولید انواع محصولات کشاورزی برخوردار است.
ایران در حوزه ی صادرات بسیاری از محصولات کشاورزی بعنوان بزرگترین تولید کننده و همچنین بعنوان تولید کننده ی محصولات با بهترین کیفیت نقش اساسی ایفا می کند که در ادامه به معرفی 5 نمونه از محصولات جهانی کشاورزی ایران با بیشترین تقاضا در تمام دنیا می پردازیم.

زعفران

زعفران یا زرپران یکی از ارزشمند ترین و گران قیمت ترین ادویه های جهان است. به این ادویه اغلب طلای سرخ گفته می‌شود که این اسم نتنها متناسب با ارزش آن، بلکه بدلیل خواص بیشمار این ادویه برازنده ی آن است. نام علمی زعفران کرکوس ساتیوس Crocus Sativus می باشد و از خانواده زنبقیان است.عده ای از افراد مبدا زعفران را ایالت قدیم ماد ایران میدانند.
طبق آمارهای جهانی در سال 2019،ایران 323 تن صادرات زعفران داشته است که بمعنی تامین 90درصد زعفران مصرفی جهان توسط ایران می باشد. کشورهای بسیاری زعفران ایرانی را به شکل عمده خریداری کرده و با بسته بندی متفاوت به فروش می رسانند.ارقام آماری نشان می‌دهد که ایران غالبا تأمین‌کننده گران‌ترین ادویه در بازار جهانی است. زعفران به عنوان یکی از مهم‌ترين عناصر در سراسر دنيا قرار دارد که تقاضای مازاد را در هر دو اقتصاد توسعه يافته و در حال توسعه به دست آورده است. طبق گزارشات اخیر که در مورد بازار زعفران منتشر شده است: کشورهای هنگ کنگ، اسپانیا، امارات، ایتالیا، قطر، آلمان، چین، فرانسه، سوئد، هلند، تایوان، سوئیس، استرلیا، ژاپن، اتریش، انگلیس، بلژیک، کانادا، پرتغال، روسیه، نروژ، لهستان، سنگاپور و مراکش عمده کشورهای وارد کننده ی زعفران ایران هستند. ارزش دلاری صادرات زعفران در دنیا در سال2019 211,432000 دلار می باشد که سهم ایران از تجارت جهانی زعفران 98,481000 دلار می باشد
کیفیت زعفران از طریق این ترکیبات در آزمایشگاه و لابراتور ها سنجیده می‌شود که هر چقدر درصد این ترکیبات بیشتر باشد زعفران با کیفیت تر و در نتیجه تاثیر زیادی روی خواص زعفران دارد. این ترکیبات شامل:
• کروسین عامل قدرت رنگ
• پیکروسین عامل قدرت طعم
• سافرانال عامل قدرت عطر و بو
استفاده از زعفران به عنوان یک ادویه در غذا بدون محدودیت می تواند استفاده شود. اما برای استفاده از زعفران خالص و سالم باید بررسی‌های لازم انجام شود تا محصولات ارگانیک در سلامت کامل به بازار جهانی ارائه گردد. در ایران موسسه استاندارد و تحقیقات صنعتی و نیز و اداره نظارت بر دارو و غذا، مسئولیت تدوین استانداردهای مربوطه و نیز کنترل کیفیت زعفران را به عهده دارند.
بررسی کیفیت زعفران ایران از جنبه های مختلف از جمله خصوصیات فیزیکی، شیمیایی، میکروبی، قارچ و غیره مورد بررسی و آزمون قرار می‌گیرد. اغلب این بررسی‌ها به جهت مطابقت با استاندارد بین المللی iso ۳۶۳۲ می‌باشد. چرا که این استاندارد در بین تمامی کشورها مورد قبول است.

کاربرد زعفران در صنایع مختلف:
1. صنایع غذایی: در سالیان اخیر به دلیل گرایش به مصرف افزودنی های طبیعی، به جای انواع شیمیایی و مصنوعی (سنتزی) در مواد غذایی، استفاده از زعفران رو به فزونی گذاشته است. زعفران در تهیه انواع غذاها و شیرینی جات و نوشیدنی ها شکلات و غیره استفاده می گردد. علاوه بر استفاده عموم در منازل و رستورانها در کارخانجات مختلف صنایع غذایی به عنوان طعم دهنده و رنگ دهنده طبیعی مورد استفاده قرار می گیرد.
• مصرف دارویی زعفران: زعفران یا همان كلاله های خشک شدهٔ گل گياه زعفران، آثار فارماكولوژیکی زیادی دارد و داروی قوی و مؤثری محسوب می شود. طی سال های اخیر، پژوهش درباره اعمال بیولوژیکی کاربرد زعفران و مواد مؤثر آن توانسته كاربردهای بالینی و بهداشتی زیادی در انسان داشته باشد که به طور خلاصه عبارتند از
• آنتی اکسیدانی
• ضد توموری
• ضد دیابتی
• تقویت کننده حافظه و یادگیری
• تقویت کننده ی سیستم ایمنی
2. استفاده زعفران در محصولات آرایشی: بسیاری از شرکت های تولید محصولات آرایشی، زعفران را مادهٔ فوق العاده ای برای مراقبت های پوستی می دانند. مزایای این ماده گران بها در سالم نگه داشتن پوست و بدن انسان، آن را به ماده اولیه برای تولید بسیاری از محصولات این حوزه تبدیل کرده است

کشمش

انگور به عنوان یکی از قدیمی ترین میوه ها، از چندین هزار سال قبل مورد کشت و پرورش قرار گرفته است. ایران در انگورکاری به لحاظ سطح زیر کشت رتبه هشتم، میزان تولید میوه رتبه نهم و میزان تولید کشمش رتبه چهارم را در دنیا دارا می باشد. تاریـخ تولیـد کشـمش بـه بیش از 3000 سـال قبـل بر می گـردد
انگورهای ایران رنگ، شکل و طعم‌های متفاوتی دارند. در بسیاری از شهرهای ایران انواع انگورها به رنگ‌های سرخ، سبز، زرد و سیاه می‌روید و هرکدام مزه و شکلی متفاوت دارند. این میوه بهشتی که به «ملکه میوه‌ها» شهرت دارد سرشار از ویتامین «ث» است و یک آنتی اکسیدان قوی به شمار می‌رود
طبق گزارش های منتشر شده”کشمش سومین صادرات عمده غیرنفتی ایران پس از فرش و پسته است.”
کشمش یکی از محبوب ترین محصولات خشکبار در جهان لقب گرفته است . کاهش فشار خون، کمک به درمان کم خونی، محافظت از استخوان ها، پیشگیری از سرطان، تامین ویتامین های مورد نیاز، بهبود عملکرد رگ ها و مقابله با مشکلات معده، تنها چند مورد مختصر از مزایای بی شمار کشمش به شمار می روند که این ها باعث شده کشمش همواره طرفدارن زیادی در سرتاسر جهان داشته باشد.

ایران به طور متوسط سالانه 3 میلیون تن انگور تولید می کند و با صادرات حدود 58.000 تن کشمش به سراسر جهان، از نظر صادرات کشمش هفتمین کشور صادر کننده ی این محصول در جهان می باشد.
کشـمش ایـران، تقریبـا بـه صد کشـور جهـان صادر می شـود. ولـی براسـاس گزارش مرکز تجارت بین الملل، مهـم ترین آنهـا در سـال 2019 عبـارت اند از:
امارات متحده ی عربی،ر وسیه،ا سپانیا، لهستان، مصر، قزاقستان، رومانی، المان، فرانسه، اتریش، اذربایجان، مراکش، تایلند، کانادا، مالزی، برزیل، قطر، جمهوری چک، مجارستان، بلغارستان، ارمنستان، ایتالیا، لبنان و بلژیک می باشد. ارزش دلاری صادرات کشمش در دنیا در سال 2019 مبلغی بالغ بر 1 میلیارد و 864 میلیون دلار می باشد که سهم ایران از تجارت جهانی کشمش مبلعی بیش از 93 میلیون دلار می باشد.

در ایران استانداردهای زیادی برای انواع كشمش نوشته شده است كه هدف اصلی از تدوین این استانداردها، سوق دادن تولید به سوی محصول بهتر و سالم تر برای مصرف داخلی و افزایش توان رقابت در بازارهای خارجی با محصولات سایر كشورها است
کشمش صادراتی که به نقاط مختلف دنیا صادر می شود در انواع غذاها، سالادها و خشکبارها مورد استفاده قرار می گیرد. به طور کلی مصرف کشمش اصول و قواعد خاصی ندارد. کشمش را با میوه هایی مانند خرما، بادام، زردآلو و آلو ترکیب کرده و میل می کنند. کشمش در برخی از نوشیدنی ها مانند شیر نیز استفاده می شود.
از کشمش در خوراک مرغ و انواع خورشت ها استفاده می شود. ترکیب کشمش و ماست بی نظیر و لذت بخش خواهد بود. کشمش در انواع شیرینی های محلی، سنتی و مدرن به کار می رود. آب انگور،شیره،کلوچه‌ها، ، بیسکویت‌ها، ، تهیه‌ی مربا، ژله روغن هسته ی انگور از جمله مواردی است که می توان در آن از کشمش استفاده کرد.

خرما

به نظر می رسد مصرف خوراکی های شیرین به 10 هزار سال پیش از میلاد مسیح (ع) باز می گردد. در آن زمان شهد گل ها و گیاهان به عنوان ماده شیرین کننده (البته به جز عسل) استفاده می شود. همانطور که می‌دانید شکر برای سلامت روح و روان شما مضر است اما روش‌های دیگری برای راضی نگه داشتن افرادی که عاشق شیرینی هستند نیز وجود دارد.
سابقه کشت نخل خرما در دنیا به بیش از ۵۰۰۰ سال پیش رسیده و کاشت درخت نخل خرما در ایران از بدو تاریخ و تشکیل سلسله هخامنشی معمول بوده است درخت خرما در نواحی گرمسیری و نیمه‌گرمسیری، از جمله ایران پرورش می‌یابد. با اینکه خاستگاه آن را میانرودان، عربستان و شمال آفریقا ذکر می‌کنند ولی بررسی‌های علمی، آن را به گونه‌ای به نام علمی P.H. Sivestris که در هندوستان می‌روید نسبت می‌دهند
ارزش دلاری صادرات خرما در دنیا در سال2019 مبلغی در حدود 2 میلیارد دلار می باشد و ایران با صادراتی با ارزش دلاری بیش از 126 میلیون دلار رتبه ی 6 صادرات جهانی خرما دارا می باشد.
براسـاس گزارش مرکز تجارت بین الملل، کشورهایی که بیشترین واردات خرما از ایران در سـال 2019 داشته اند عبارتند از:
هند، قزاقستان، امارات، روسیه، مالزی، کانادا، پاکستان، اذربایجان، دانمارک، اندونزی، ترکیه، آلمان، سوئد، انگلیس، لهستان، استرلیا، نیوزلند، قطر، بوسنی و هرزگوین، بلغارستان، چین و قرقیزستان.
خرما خواص زیادی دارد و مهم تر از همه، در زمان هایی که خسته ایم یک منبع انرژی عالی به حساب می آید.
پژوهش های جدید فواید قرار دادن میوه خرما در برنامه غذایی در طول سال را تایید می‌کند خواص بی نظیر خرما به طور خلاصه شامل مواد ذیل میشود:
دفع سنگ کلیه
بهبود جای زخم
سلامت قلب
سم زدایی الکل مصرفی در بدن

انواع محصولات جانبی خرما:
از فراوری میوه ی خرما محصولات جانبی متنوع و جذابی تولید میشود که مورد توجه بازار های مختلف دنیا و مردم کشور های مختلف با ذائقه های گوناگون بوده است.
از پر مخاطب ترین محصولات فراوری شده از خرما میتوان به شهد خرما (عسل خرما)، قند مایع خرما، شیره خرما، سرکه خرما، خمیر خرما، پنیر نخل خرما، عرق تارونه و آرد هسته خرما اشاره کرد.
همچنین تولید سوخت زیستی از برگ و میوه خرمای خاصویی شهرستان جم ایران، برگ خرمای خاصویی در تغذیه دام، برگ خرمای خاصویی برای تولید کاغذ و نئوپان بخشی از موارد مصرف خرما و نخل در صنایعی بجز صنایع غذایی می باشد.

پسته

یکی از مورخین جهان شرق پيدايش پسته را با استقرار حضرت آدم در كره زمين هم زمان دانسته و نوشته است : ” گويند ميوه هايي كه خداوند هنگام هبوط به آدم داد سي جور بود : ده ‌‌‌‌‌‌نوع ميوه پوست دار ، ده نوع ميوه هسته دار و ده نوع ميوه بي پوست و بي هسته . ميوه هاي پوست دار شامل : گردو ، بادام و پسته و … ”
در تورات نيز از پسته سخن به ميان آمده است. در باب 43 از سفر پيدايش گفته شده است كه ” يعقوب هنگام فرستادن فرزندانش به دربار يوسف حاكم ، توصيه مي كند كه از محصولات سرزمين خود به عنوان ارمغان برايش ببرند . در زمره اين پيشكش ها از عسل ، كتيرا و پسته نام برده شده است.درباره محل پيدايش پسته ، منابع مختلف نظرهاي گوناگون بيان مي كنند : يك نويسنده فرانسوي آن را بومي ايران ، عربستان و سوريه دانسته است. دانشنامه بريتانيكا پسته را بومي ايران مي داند ، دانشنامه امريكانا پسته را از آسياي غربي مي داند .

پسته گیاهی است که از دیرباز درنقاط مختلف ایران مورد کشت و پرورش قرار می‌گرفته است. قدیمی ترین اثری که از پسته در جهان به دست آمده، قطعه چوب نیمه سوخته ای است مربوط به عصر حجر که در حدود هزارسال پیش در اطراف شهرستان فسا (استان فارس ایران) پیدا شده و هم اکنون موزه پارس نگهداری می شود .
ارزش دلاری صادرات پسته در دنیا در سال2019رقمی بیش از 2 میلیارد و 960 میلیون دلار می باشد و ایران با صادراتی معادل با 470 میلیون دلار و تولید 67,218 تن پسته رتبه ی دوم صادرات جهانی پسته را دارا می باشد.
براسـاس گزارش مرکز تجارت بین الملل، کشورهایی که بیشترین واردات پسته از ایران در سـال 2019 داشته اند عبارتند از: چین، روسیه، آلمان، امارات، اسپانیا، تایوان، هند، لبنان، قزاقستان، ایتالیا، اردن، پاکستان، تایلند، قطر، لهستان، فرانسه، کانادا، اسلوواکی، قرقیزستان، ارمنستان، سنگاپور، بلژیک، یونان و ژاپن.
خواص بی نظیر پسته
• پیشگیری از سرطان به این دلیل که آجیل ها، به خصوص پسته، مقدار زیادی از انواع آنتی اکسیدان ها را در خود جای داده اند، در پیشگیری سرطان و کند نمودن پیشرفت روند آن موثر واقع می شوند.
• تقویت اعصاب ، روان و سیستم عصبی در ترکیبات پسته ویتامین ب 6 (B6) زیادی وجود دارد و این ویتامین ها، اسید آمینه های ضروری را می سازند، به همین علت است که می گوییم آجیل ها نقش بسیار مهمی در تقویت سیستم عصبی بدن دارند.
• تقویت چشم ها به علت وجود زاکسنتین و لوتئین در ترکیبات سازنده، پسته به حفظ سلامت چشم ها کمک کرده و در درمان آب مرواریدو تخریب ماکولا (که با افزایش سن ایجاد می شود) نقش بسیاری دارد.
• درمان کم خونی پسته با داشتن میزان قابل توجهی از آهن و مس، به خون سازی بدن و افزایش سطح هموگلوبین کمک می کند و توصیه ی ما به افراد کم خون این است که حتما هر روز چند عدد پسته بخورند
محصولات جانبی پسته
• روغن پسته: روغن پسته دارای طعم و عطری منحصر به فرد و به رنگ طلایی یا زرد مایل به سبز می باشد. علاوه بر این، این روغن دارای مقدار زیادی اسید لینولئیک، اسیدهای چرب و ویتامین E است. این روغن منبع عالی بیوتین است که با تقویت مو به درمان ریزش مو کمک می کند. روغن پسته حاوی غلظت بالایی از سرامید که حدود 32.7٪ است و دارای مقادیر متعادل اسیدهای چرب اساسی امگا 9 و امگا 6 می باشد.
• کره پسته: یک محصول غذایی است که از آسیاب و بو دادن پسته خام تولید می شود.به طور معمول برای تهیه خمیر پسته از 100٪ مغز پسته استفاده می‌شود.. آن را خمیر می‌نامند زیرا در طی فرایند تولید، روغن پسته جدا نمی‌شود و چربی محصول کاملاً حفظ می‌شود همچنین خمیر پسته، یک خمیر بدون قند بسیار عالی در کوکی‌های کره‌ای اروپایی، بستنی‌ها، اسپومونی(نوعی بستنی میوه‌ای) و سایر شیرینی‌های فوق‌العاده با طعم خوش پسته است. این خمیر سرشار از فیبر و مواد معدنی ضروری از جمله آهن، منیزیم، کلسیم و پتاسیم است. به علاوه این خمیر برای گیاهخواران که در تلاش هستند سلامتی خود را بهبود بخشند عالی است
• استفاده از پوست سخت و نرم پسته در صنعت:تاتن در صنايع داروسازي، رنگ سازي، چرم سازي حذف الودگی پساب صنعتی پوست پسته به دلیل دارا بودن مواد موثر كاربرد فراواني دارد.
میوه و میوه ی خشک و سبزیجات
تنوع اقلیمی و آب و هوای کم نظیر ایران همراه با خاک حاصلخیز، فرصت مناسبی را جهت صادرات انواع میوه، تره بار، صیفی جات و سبزیجات مرغوب ایرانی به کشورهای حاشیه جنوبی خلیج فارس، عراق، روسیه و اروپا فراهم آورده است. آب و هوای چهار فصل ایران به همراه پتانسیل‌های باورنکردنی خود برای جمع آوری هر نوع میوه تازه به مقدار زیاد، آن را به بهترین تولید کننده میوه خشک در جهان تبدیل می‌کند
استفاده از آخرین تکنولوژی های روز دنیا در بسته بندی از جمله اتمسفر کنترل شده، نانو تکنولوژی در پلاستیک بسته بندی، خلاء و انواع پوشش های نگهدارنده ارگانیک باعث حفظ تازه گی و مرغوبیت محصول تا مقصد و استفاده مصرف کننده نهایی از عطر و طعم واقعی میوه ایرانی گردیده است.
میوه‌های خشک یک میان وعده خوشمزه و سالم به شمار می‌روند که سرشار از پروتئین، ویتامین‌ها، مواد معدنی و فیبر رژیم غذایی هستند.
میوه خشک صنعت نوپایی است. چند سال پیش در مقایسه با امروز میوه خشک در سبد خرید مردم جایی نداشت اما امروزه این محصول مورد توجه افراد زیادی قرار گرفته است.امروزه به دلیل عوض شدن سبک زندگی مردم و افزایش اگاهی در رابطه با استفاده از تغذیه سالم میوه های خشک شده و چیپس میوه جایگزین تنقلاتی با ارزش غذایی پایین شده اند.
در مجموع 4.07 میلیون تن میوه و سبزیجات به ارزش 1.59 میلیارد دلار در طول سال منتهی به مارس 2019 از ایران صادر شده است که طبق گزارشات منتشر شده به ترتیب 9 درصد افزایش وزنی محصولات صادراتی و 35 درصد افزایش ارزش دلاری صادرات در این دسته از محصولات را نسبت به سال 2018 شاهد بوده ایم.
علاوه بر موارد فوق که جزو محصولات با بیشترین صادرات از مبداء ایران بوده اند، ایران مبداء صادراتی محصولات مختلف کشاورزی گلخانه ایی و باغی می باشد. محصولاتی مانند گل کلم، انواع فلفل مانند فلفل دلمه ایی، خربزه، گوجه فرنگی، سیب، توت فرنگی، بادمجان، پرتقال و لیمو ترش و انواع مرکبات، انواع گیاهان دارویی، بخش کوچکی از شبد صادراتی محصولات کشاورزی ایران را تشکیل می دهند.